| yayiyangem |
yours and mine (speaker + listener) |
|
| ningerriyangem |
yours (plural listeners) |
|
| nyingangem |
yours |
|
| Jirraya-n-ma-noonggoo? |
You mob ok? |
|
| Rangga barrern. |
You mob listen. |
|
| Rangga barrern. |
You all listen. |
|
| Rangga barrern yardem-birri. |
You all listen with your ears. |
|
| Ngiyi, jirraya-n-yarre. |
Yes, we’re ok. |
|
| ngiyi |
yes |
|
| Jirraya-n-nga! |
Yeah, I’m right. |
|
| lendij |
write, read, pressure flake stone |
|
| jarragboo |
word, story, language |
|
| ngali-ngalil |
woman |
|
| waloorrji |
wind |
|
| jigirridji |
willie wagtail |
|
| Yangela? |
Who is she? |
|
| Yangirni? |
Who is he? |
|
| berenggarrji / goowarroolji / ngoorrwany / roonggoony |
white currant / Flueggea virosa |
|
| Gaboo-ninggi yinginybe? / Gaboowa-ninggi yinginybe? |
What shall I call you? (What is your name?) |
|
| Thoowoorra-boorroo yarrayin? |
What did we all come here for? |
|
| Jarrag-girrem yarrayin. |
We came to talk. |
|
| Goorninya-n-yarre. |
We are hungry. |
|
| Marra yarra daa-yoorroong OR Marra yarra |
We are going home. |
|
| garrjany |
waterlily |
|
| goorloom / goorngam |
water |
|
| girli |
walk |
|
| bin'girrbal |
turkey |
|
| goowoolem, goowooloom, goonyjam |
tree |
|
| thalalam |
tongue |
|
| nyigawa / magarne |
tomorrow |
|
| Ngelel wanyagel. |
This is a girl. |
|
| Nginyjiny wanyaginy. |
This is a boy. |
|
| baliyarram |
thigh |
|
| Berrembi wanyanyagem. |
These are kids. |
|
| deyana / ngoorroon |
there |
|
| boorriyangem |
theirs/its (more than one neutral gender) |
|
| ngageny-be |
that’s mine |
|
| jamerndel |
termite mound |
|
| nalijam |
tea |
|
| manggerregerreny / man'gerregerreny / mangirrigirriny |
tata lizard |
|
| jarrag |
talk |
|
| malalal / malwalal / barndel |
sun |
|
| ngarem |
sugarbag from trees |
|
| ngarrgalem / ngarrgaleny |
stone, rock, hill, money |
|
| wardal |
star |
|
| winyjiny |
spring, living water |
|
| baarnji |
spider |
|
| thalngarrji |
snappy gum |
|
| barlanyi |
snake |
|
| goongooloo |
smoke |
|
| melele |
smile |
|
| daj / dalbarr |
smash |
|
| birrinyji |
sky |
|
| roord |
sit |
|
| ngajil |
sister |
|
| barnale / bambalam |
shoulder |
|
| ngaaloom |
shadow, shade |
|
| yalamboorrmany |
saltwater crocodile |
|
| bananbe |
road, track |
|
| ngayawarle |
river sand |
|
| narragawoom / nawarragawoom |
river |
|
| wan'gil |
rifle |
|
| ginyginyel - Boys must not say this. |
red winged parrot |
|
| ngenhengbe |
red |
|
| jadagen / jadagin |
rainy season |
|
| birrrid-birridel |
rainbow bee eater |
|
| tharriyarrel |
rainbow |
|
| jadany |
rain |
|
| jirri |
point, show |
|
| boorooj |
play |
|
| ngawoonyji |
pencil yam |
|
| birlirijgel / goorliyirrel |
peewee, magpie lark |
|
| jabayiny / ganambiny |
peach leaf fig |
|
| yarriyangem |
ours |
|
| gelengen |
now, today |
|
| nyoomboorroo |
nose |
|
| ngoowan |
no |
|
| nangari |
nangari |
|
| gerrewool - Boys must not say this. |
mussel |
|
| gooral |
mum |
|
| nhoonbam |
mud |
|
| thoowerndem |
mouth |
|
| ganggal |
mother's mother, woman's daughter's child, man's sister's daughter's child (female) |
|
| garn'giny |
moon |
|
| merndam (paperbark, paper, banknotes), ngarrgalem (coins) |
money |
|
| yaalji |
mist, dew |
|
| Waroorroony |
Milky Way |
|
| gamoom |
milk |
|
| miyale / miyalji / miyalel |
meat, edible animal |
|
| thamanyel/thamanyji |
maternal grandfather's sister, man's daughter's daughter / maternal grandfather, maternal grandfather's brother, man's daughter's son. |
|
| jiyiliny |
man |
|
| ngarag |
make |
|
| goorreranggoolji |
magpie |
|
| ngali-ngalim melagawoom |
lots of women |
|
| jiyilem melagawoom |
lots of men |
|
| labany / labal |
little corella |
|
| rangga |
listen |
|
| malngirriny |
lightning |
|
| loomboord |
lie guts down |
|
| lawoony |
lemonwood |
|
| gerlalbam |
leg, thigh, thigh bone |
|
| ganarram |
leaves, leafy branches |
|
| dayimbalji-ningi thawalam |
kurrajong flower |
|
| jawoorrool / jawoorroony |
kookaburra |
|
| biriyalji / maberany |
konkerberry |
|
| manyjoorroo |
knee |
|
| wanyanyagem |
kids |
|
| girinyil |
katydid grasshopper |
|
| jiyirriny |
kangaroo |
|
| jarrg |
jump |
|
| Marra ngenadge daa-yoorroong |
I'm going home. |
|
| Goorninya-n-nga. |
I am hungry. |
|
| ngoolngabem |
husband and wife |
|
| Waranggan! |
Hurry up! |
|
| mayaroom / mayaroony |
house, building |
|
| barnden |
hot time |
|
| dimanany / yawardany |
horse |
|
| miloowoony / gerlerneny |
hill spinifex |
|
| ngaliyangem |
hers |
|
| ngenengga |
here |
|
| Jirraya-n-ma-ngoo? |
Hello (You right?) |
|
| doomoom |
head |
|
| magardal |
hat |
|
| marlam |
hand |
|
| yambarram |
hair |
|
| gayirriny |
ground sugarbag |
|
| girndilji |
grasshopper |
|
| Men'gawoo-m mayi-m! |
Good feed! |
|
| jarrambayiny |
goanna |
|
| wanyagel |
girl |
|
| joowarrim / joowarriny / joowarril |
ghost, spirit, devil |
|
| wawooleny |
frillneck lizard, blanket lizard |
|
| lalanggarrany |
freshwater crocodile |
|
| thambarlam |
footprint, track |
|
| thambarlam |
foot |
|
| mayim / mayiny / mayil |
food (non-meat), vegetables, fruit, bread |
|
| thawalam |
flower |
|
| warrambany |
flood water |
|
| marl-marl |
flap wings, fly |
|
| men'gawoog |
fix, make good or better |
|
| lirn'girre / lirlmim |
fish scales, dry bark, shell (of egg or pupa) skin of bush onion |
|
| goorndarrim |
fish (any kind) |
|
| marnem |
fire, firewood |
|
| nyinyil / niyinyil |
finch |
|
| moorloo |
eye |
|
| wininim |
emu chicks |
|
| wiyarrel / garnanganyjal / ngarabarral |
emu |
|
| joonggoom |
elbow |
|
| bagabal / gernanyjel |
echidna |
|
| yardem |
ear |
|
| warrarnany |
eagle |
|
| joordoom |
dust |
|
| minybernem |
dry grass, grass |
|
| joolany |
dog |
|
| marranyji wiji-wiji |
dingo is running |
|
| marranyji |
dingo |
|
| jarrij / woobooj |
dig |
|
| nang |
die |
|
| goodam |
dance belt, hair belt |
|
| warrg |
dance |
|
| ngaboony |
dad |
|
| gadij |
cut |
|
| gardag / gardagboo |
cup, billycan, pannikin |
|
| wanggarnal |
crow |
|
| booloomanel |
cow |
|
| gerd |
cook on coals |
|
| Biyany-gala wooraj! |
Come here! |
|
| warn'gan |
cold time |
|
| jawoonany |
cluster fig |
|
| ngoomooloo / ngoomoolji |
clouds |
|
| gawarrem |
cliff, steep bank, range of steep hiills. |
|
| nawanji |
cave |
|
| ngoorrngoorrgajil / ngoorrngoorrgalil / ngoorrngoorrool |
car, truck |
|
| daam |
camp, home, country. |
|
| yingajalil / yangajalil |
cabbage palm |
|
| warlimarrgool - Boys must not say this. |
butterfly |
|
| minyjaarrany / minyjiwarrany |
bush plum |
|
| bardiginy / baregel |
bush peanut |
|
| joogoorrool |
bush orange |
|
| joorndany / joorndam |
bush onion |
|
| ngarrngarrji |
bush lemongrass |
|
| barlabil / gerdadal |
bush coconut |
|
| goolibil |
bush banana |
|
| bajalarriny / balayarriny |
bucket |
|
| ngajiny |
brother |
|
| goorrandal / goorrarndal |
brolga |
|
| wanyageny |
boy |
|
| manam |
bottom |
|
| baljarranggool |
boomerang |
|
| goojim |
bone |
|
| joomooloony |
boab tree, boab nuts |
|
| joomooloony-ningi mayim |
boab fruit |
|
| joomooloony-ningi thawalam |
boab flower |
|
| maworroony / mawoorrool |
bloodwood |
|
| dawool |
black-headed python |
|
| derranel - Boys must not say this. |
black cockatoo |
|
| jambinbaroony |
black bream |
|
| jiregam |
bird (any kind) |
|
| dayiwool |
barramundi |
|
| wangawool |
baby girl |
|
| garraroon / garrwaroon |
at sunset, afternoon |
|
| mendoowoon |
at night, darkness |
|
| goorara |
ask the spirits in country for help |
|
| gawoorn / gawoornboo |
ash |
|
| ragim / raginy / ragil |
ant |
|
| jirrayam |
alright |
|
| 'y' for yardem |
'y' |
|
| 'w' for wiyarrel |
'w' |
|
| 'th' for thambarlam |
'th' |
|
| 'rr' as in marranyji |
'rr' |
|
| 'rn' as in marnem |
'rn' |
|
| 'rl' as in moorloom |
'rl' |
|
| 'rd' as in wardel |
'rd' |
|
| 'r' for rangga |
'r' |
|
| 'oowoo' as in boowoorroogoo |
'oowoo' |
|
| 'oo' as in goorloom |
'oo' |
|
| 'ny' for nyoomboorroo |
'ny' |
|
| 'nh' for nharroogoo |
'nh' |
|
| 'ng' for ngarranggarni |
'ng' |
|
| 'n'g' as in garn'giny |
'n'g' |
|
| 'n' for nambin |
'n' |
|
| 'm' for magadany |
'm' |
|
| 'ly' as in goolyoolyool |
'ly' |
|
| 'l' for lalanggarany |
'l' |
|
| 'j' for joomooloony |
'j' |
|
| 'iyi' as in jiyirriny |
'iyi' |
|
| 'i' as in girli |
'i' |
|
| 'g' for gooral |
'g' |
|
| 'e' as in merrgenbem |
'e' |
|
| 'd' for darndal |
'd' |
|
| 'b' for barndel |
'b' |
|
| 'aa' as in daam |
'aa' |
|
| 'a' as in wanggarnal |
'a' |
|